|
خيلى محرمانه طبق اساسنامه موقت جبهه ملى كه در سال 1339 به تصويب رسيده ميبايستى كنگره اين جبهه هر 2 سال يكبار تشكيل و به اقدامات گذشته رسيدگى و اعضاى شوراى مركزى جديد و خط مشى آينده جبهه را تعيين نمايد. به همين جهت تقريبا از اوايل تيرماه سال جارى در بين عناصر وابسته به اين جبهه در مورد لزوم تشكيل كنگره در شهريور ماه گفتگوهائى آغاز گرديد ولى اغلب سران و اعضاى شوراى مركزى جبهه ملى در ابتداء از بيم عدم انتخاب مجدد و علنى شدن ضعف سازمانى و مرامى جبهه با اين امر مخالفت و طرفدار تشكيل پلنوم بودند تا اينكه در اثر پافشارى برخى از جناحهاى مختلفى به شدت سرگرم مبارزه با يكديگر بوده و هريك كوشش داشتند در كنگره آينده مخالفين خود را از كادر رهبرى و عضويت شوراى مركزى خارج سازند و به علاوه تشكيلات اين جبهه وضع ناگوار و نابسامانى داشت لذا فراهم ساختن مقدمات كنگره متجاوز از 6 ماه به طول انجاميد و در جريان انتخابات نمايندگان در تهران و شهرستانها كشمكشها و تصادفات شديدى بين جناحهاى مختلف رويداد و بالاخره اولين جلسه كنگره با شركت 167 نفر از اعضاى شوراى مركزى سابق ـ نمايندگان سازمانهاى مختلف تهران و حومه استانهاى خراسان ـ اصفهان ـ فارس ـ آذربايجان شرقى ـ خوزستان ـ اراك و كاشان روز سه شنبه (14 / 10 / 41) در منزل حاج حسن قاسميه واقع در تهران پارس تشكيل گرديد كه اينك خلاصه جريان جلسات كنگره تشريح ميگردد. افتتاح كنگره اولين جلسه كنگره ساعت 1030 روز سهشنبه (14 / 10 / 41) به رياست سنى سيد حسن واعظ زاده حكيم الهى (منتخب از شهرستان اراك) و منشىگرى مجيد احسن و مصطفى آجودانى دانشجويان دانشگاه تهران (جوانترين نمايندگان شركت كننده و در كنگره) تشكيل گرديده است. در آغاز جلسه سيد محسن خلخالى يكى از نمايندگان منتخب سازمان جبهه ملى شهرستان تبريز به عنوان اعتراض نسبت شركت بانوان (هما دارابى و پروانه اسكندرى نمايندگان سازمان زنان) و مغايرت اين امر با دستورات و شعار اسلامى جلسه كنگره را ترك و وساطت برخى از حضار جهت انصراف نامبرده از اين اقدام مؤثر واقع نشده است. آنگاه رئيس سنى جلسه افتتاحيه كنگره را قرائت و ضمن آن دكتر محمد مصدق را به عنوان رئيس و پيشواى افتخارى كنگره جبهه ملى معرفى و سپس براى تعيين رئيس انتخابى كنگره اخذ راى به عمل آمده و در همين هنگام عباس شيبانى دانشجوى دانشگاه تهران تقاضاى سخنرانى نموده كه با تقاضاى وى موافقت نشده و در نتيجه جلسه متشنج و در اثر تهديد نامبرده به اخراج از جلسه و وساطت پارهاى از حاضرين در اين مورد مشاراليه سكوت اختيار نموده و پس از شمارش و قرائت آراء اللهيار صالح با 131 راى به رياست كنگره انتخاب و پس از قرار گرفتن در صندلى رياست از عباس شيبانى فوقالذكر خواسته سخنرانى خود را ايراد نمايد ليكن نامبرده از بيان سخنرانى امتناع و اللهيار صالح شروع به نصيحت نموده و بدوا از شركت حضار در جلسه كنگره اظهار تشكر نموده و از حاج سيد محمود طالقانى عضو مؤسس جمعيت نهضت آزادى ايران تقاضا كرده پيرامون عيد مبعث مطالبى ايراد نمايد. نامبرده نيز ضمن بيان شرح مختصرى از اخلاق و روحيات و محسنات و روش اجتماعى حضرت رسول اكرم (ص) اظهار داشته اينك كه كنگره جبهه ملى تشكيل گرديده بايد اين جبهه دور از هرگونه تعصب و احساسات خط مشى آينده خود را جهت پيروزى ملت ايران تعيين و اعلام نمايند. آنگاه نوار پيام ضبط شده دكتر محمد مصدق به نخستين كنگره جبهه ملى كه طى آن نمايندگان كنگره به كنار گذاردن اختلافات تشويق شده بودند پخش شده است. پس از آن اخذ راى به منظور تعيين و انتخاب نواب رئيس به عمل آمده و در نتيجه دكتر كريم سنجابى و دكتر مهدى آذر به ترتيب با 130 و 110 راى به سمت نواب رئيس جلسات كنگره انتخاب شدهاند سپس دكتر مهدى آذر پيام اعضاى جبهه ملى در اروپا و آمريكا را خطاب به اولين كنگره جبهه ملى ايران قرائت كرده و به متعاقب آن به ترتيب ابوالحسن بنىصدر به نمايندگى از طرف دانشگاه تهران حاج محمود مانيان از بازار تهران ـ سيد محمد حسينى از طرف كارگران تهران و على زرينه باف از طرف سازمان جبهه ملى شهرستان تبريز مطالبى ايراد نمودهاند. پس از آنكه اخذ راى جهت انتخاب منشىهاى جلسات كنگره به عمل آمده و در نتيجه اديب برومند ـ سيد محمد حسين حسينى و حسن نزيه و پرويز اردودرى تعيين و انتخاب گرديدهاند. در اين هنگام اللهيار صالح گزارشى از اوضاع روز ـ نتايج فعاليت و اقدامات دو ساله جبهه ملى و هيأت اجرائيه اين جبهه قرائت و متن آن شمهاى از مبارزات نهضت مقاومت ملى را بعد از قيام ملى 28 مرداد بيان داشته و به حكومت سپهبد زاهدى ـ مسببين حادثه 16 آذر سال 1332 دانشگاه تهران و مجريان انتخابات دوره هيجدهم مجلس شوراى ملى ـ حكومت علاء و دكتر اقبال و همچنين نحوه انجام انتخابات دوره بيستم مجلس شوراى ملى حمله كرده و سپس به زمامدارى جناب آقاى علم و ملاقات خود و برخى ديگر از سران جبهه ملى با رئيس دولت اشاره نموده و گفته چگونگى و نتايج اين ملاقات در اعلاميه 7 آذر جبهه ملى منعكس است. آنگاه دكتر سنجابى اعلام نموده به موجب ماده 12 آئين نامه اولين كنگره جبهه ملى انتخابات كميسيونهاى سياسى و تشكيلات را شروع مينمائيم. در اين هنگام جلسه به علت مخالفت داريوش فروهر و جمعى از دانشجويان دانشگاه متشنج گرديده و داريوش فروهر اظهار داشته طبق آئين نامه كنگره هر گزارشى كه قرائت ميشود بايد 3 نفر به عنوان موافق و 3 نفر به عنوان مخالف پيرامون آن صحبت نمايند. مضافا اشخاصى كه در حادثه اول بهمن ماه سال 1340 دانشگاه تهران مقصر شناخته شدهاند نبايد در كميسيونها انتخاب شوند و دانشجويان شركت كننده در كنگره نيز ضمن تاييد بيانات داريوش فروهر اظهار داشتهاند كه بايد كميسيون تحقيق گزارش خود را درباره حادثه اول بهمن ماه 1340 دانشگاه در كنگره قرائت نمايد. دكتر سنجابى ناگزير انتخابات كميسيونهاى سياسى و تشكيلات را موكول به نظر حضار و اخذ راى نموده و در نتيجه انجام اين انتخابات به تصويب رسيده ليكن حسن پارسا دانشجوى دانشگاه دانشجويان رابه ترك جلسه دعوت و نتيجتا عدهاى از آنها به عنوان اعتراض جلسه را ترك نمودهاند در اين موقع دكتر غلامحسين صديقى وساطت كرده و توسط داريوش فروهر دانشجويان را به حضور در جلسه و استماع سخنان خود دعوت نموده است و دانشجويان نيز پس از ورود به جلسه با صداى بلند اظهار داشتهاند بخاطر دكتر صديقى در جلسه حضور يافتهاند. دكتر صديقى نيز ضمن ايراد بيانات كوتاهى دكتر سنجابى ـ داريوش فروهر دانشجويان مذكور را به طور تلويحى مورد حمله و انتقاد قرار داده و افزوده چنانچه دانشجويان مايل نباشند مفاد آئين نامه كنگره اجراء شود بايد اقدام به اخذ رأى مخفى گردد. پس از دكتر صديقى دكتر شاهپور بختيار رشته سخن را به دست گرفته و ضمن دعوت حضار به اتحاد و اتفاق اظهار داشته هيأت حاكمه از تشكيل كنگره جبهه جلوگيرى ننمود به اين دليل كه اميدوار بود جبهه ملى به انعقاد اين كنگره از داخل منفجر و از هم پاشيده خواهد شد و اكنون مىبينيم كه اين حدس و اميدوارى صحيح بوده است در حالى كه بايد دانست وجود اختلاف و تشتت و چند دستگى به نفع و صلاح جبهه ملى نيست. سپس اخذ راى جهت انتخاب اعضاى كميسيون سياسى. جبهه ملى به عمل آمد و در نتيجه مهندس مهدى بازرگان ـ مهندس جهانگير حق شناس ـ اصغر پارسا ـ دكتر كريم سنجابى ـ دكتر معين الدين مرجائى ـ عباس نراقى ـ دكتر شريعتمدارى (استاد دانشگاه پهلوى شيراز) دكتر محمد على خنجى ـ ابوالفضل قاسمى ـ فريدون عطارى (نماينده دانشجويان دانشگاه تبريز) و دكتر مهدى آذر به عنوان اعضاى كميسيون مذكور انتخاب شدهاند. متعاقب اين امر اخذ راى براى تعيين اعضاى كميسيون تشكيلات و اساسنامه به عمل آمده و در نتيجه دكتر غلامحسين صديقى ـ اصغر گيتى بين ـ دكتر على اردلان ـ مير محمد صادقى ـ دكتر مسعود حجازى ـ دكتر جلالى ـ على اشرف منوچهرى ـ دكتر شاپور بختيار و شاه حسينى به سمت اعضاى اين كميسيون انتخاب گرديدهاند و سپس از آن پايان جلسه اعلام گرديده است. دومين جلسه كنگره دومين جلسه عمومى كنگره جبهه ملى در ساعت 1500 روز چهارشنبه 5 / 10 / 41 با شركت در حدود يكصدو شصت نفر تشكيل شده و در تالار محل تشكيل جلسه كنگره شعارهائى به مضمون زير به چشم مىخورده است. «اولين كنگره جبهه ملى را با پشتيبانى ملت ايران شروع و به خوبى و خوشى خاتمه خواهيم داد درود به دكتر محمد مصدق رهبر حقيقى ملت ايران ـ درود به روان شهداى جبهه ملى» در آغاز دكتر شاپور بختيار به علت قلت تعداد آرائى كه به وى جهت عضويت در كميسيون تشكيلات داده شده از كميسيون مذكور استعفاء داده و سپس به دستور اللهيار صالح بين ابراهيم كريم آبادى دكتر كاظمى (فرزند باقر كاظمى) كه در اين انتخابات بعد از دكتر شاپور بختيار آراء مساوى داشتهاند قرعه كشى گرديده و در نتيجه ابراهيم كريم آبادى به عضويت كميسيون تشكيلات برگزيده شده است. آنگاه اللهيار صالح اظهار داشته به موجب پيشنهاد دانشجويان گزارش كميسيون تحقيق سه نفرى (نصرتالله امينى اراكى ـ ابراهيم كريم آبادى و اديب برومند) پيرامون حادثه اول بهمن ماه سال 40 دانشگاه تهران قرائت خواهد شد و سپس سه نفر به عنوان موافق و سه نفر مخالف درباره آن بايد صحبت نمايند. اشخاصيكه مايل به سخنرانى هستند ثبت نام نمايند. در اين هنگام چند تن به عنوان داوطلب مقابل تريبون رفته و ثبت نام نمودهاند. پس از آن اديب برومند نتيجه بررسى و تحقيق و گزارش اقدامات كميسيون تحقيق را قرائت كرده كه خلاصه آن به شرح زير است. 1) انتخابات تاكتيكى از طرف هيأت اجرائيه جبهه ملى در مورد برگزارى تظاهرات روز اول بهمن ماه سال 40 كاملاً صحيح بوده است. 2) در مورد اعمال مسئولين تشكيلاتى مراتب تشكيلاتى طى شده و تمام فرامين به اطلاع هيأت اجرائيه رسيده بوده و تخلفى نيز در كار سازمان و يا شخص واحد نداده است. 3) هيچ محركى از خارج جبهه ملى وجود نداشت است. پس از خاتمه گزارش يكى از مخالفين به نام مجيد احسن (دانشجوى دانشگاه تهران) براى ايراد سخنرانى دعوت شده ليكن نامبرده وقت خود را در اختيار داريوش فروهر قرار داده و به دنبال آن فروهر پشت تريبون رفته و ضمن ايراد مطالبى كه قريب يك ساعت به طول انجاميد اظهار داشته در اوايل تجديد فعاليت جبهه ملى تحصن در مجلس سنا و شكستن اعتصاب و تحصن دانشجويان در دانشگاه تهران از اعمال غلط جبهه ملى بوده است. در اين هنگام دكتر شاپور بختيار اظهار داشته من مخالف اين كار بودم ليكن عدهاى منجمله دكتر سنجابى. ابراهيم كريم آبادى و گيتى بين طبق گزارشات رسيده مبنى براينكه عدهاى از متحصنين دختر بوده و به علاوه تعداد دانشجويان دائما رو به كاهش مىرفته تصميم گرفته شد كه من شخصا به دانشگاه رفته و تحصن دانشجويان را بشكنم و اينكار را انجام دادم. داريوش فروهر اضافه كرده در هر صورت اين اقدام درشأن جبهه ملى نبوده است و عدهاى در اينمورد مقصر هستند كه بايد شناخته بشوند به علاوه مذاكرات اعضاى هيئت اجرائيه با دولت دكتر على امينى و امير اسدالله علم نيز كار نادرستى بوده كه نتايج مفيد و ثمر بخشى در برنداشته است. آنگاه حسن پارسا به عنوان مخالف با گزارش كميسيون تحقيق حادثه اول بهمن ماه سال 40 دانشگاه شروع به صحبت نموده و اظهار داشته اعلاميهاى كه از طرف كميته دانشجويان دانشگاه تهران وابسته به جبهه ملى براى انجام تظاهرات در روز اول بهمن ماه تحت عنوان دانشجويان بپاخيزند چاپ و منتشر شده بود به اطلاع او ابوالحسن بنى صدر و رضا كردستانى تكلو كه اعضاى كميته جبهه ملى دانشگاه بوديم نرسيده بود و شب اول بهمن نيز در ساعت 2000 جلسه كميته جبهه ملى دانشگاه با شركت او و اكثر اعضاء در منزل سنجابى دكتر كريم سنجابى تشكيل گرديد. ليكن وى با انجام تظاهرات مخالف و نسبت به عدم اطلاع سه نفر از اعضا انتشار اعلاميه مزبور نيز اعتراض نموده داده است. اما با اين حال دكتر سنجابى بنى صدر را به عنوان مسئول دانشگاه معرفى و گفت فردا (اول بهمن) خودتان در مورد برنامه داخل دانشگاه تصميم بگيرد ولى من به اين نظر هم مخالفت كردم زيرا ميدانستم جرياناتى را در پشت پرده مطرح نمودهاند و حتى كميته تداركات نيز تشكيل دادهاند كه كميته دانشجويان دانشگاه تهران وابسته به جبهه ملى از آن بىاطلاع است. نامبرده در پايان سخنان خود چندين سئوال به مضمون زير مطرح نموده و به اظهارات خود خاتمه داده است. 1) به چه دليل سه نفر از اعضاء كميته جبهه ملى دانشگاه تهران بدون اطلاع ساير اعضاء در كميته تداركات تظاهرات روز اول بهمن عضو بودند. 2) چرا برخى از مسئولين سازمان جوانان جبهه ملى دانشجويان را به خروج از دانشگاه تشويق و رهبرى مىكردند. 3) آيا سازمان جوانان حق داشت عدهاى از دانشجويان را براى تعطيل دبيرستانها اعزام دارد. 4) آيا مصلحت بوده جبهه ملى بخاطر تعويض دبيرستان چند و دانشآموزان برنامه را طرح كند ولى براى اخراج چهار دانشجوى دانشگاه اقدامى به عمل نياورد. پس از حسن پارسا دكتر مسعود حجازى مسئول سازمان جوانان جبهه ملى پشت تريبون قرار گرفته و ضمن حمله و انتقاد به داريوش فروهر وارده اعتراضات وى اظهار داشته تشكيلات جبهه ملى بايد متناسب با احتياجات اين جبهه باشد بنابراين ضرورت دارد حوزهها كه واحد سازمانى جبهه ملى هستند مورد حمايت بيشترى قرار گيرند نامبرده از عمليات و تاكتيكى كه از طرف جبهه ملى در جريان حادثه اول بهمن بكار رفته دفاع نموده و افزوده تنها گناه و اشتباه ما در مورد اين حادثه افشاى تصميمات ما در خارج بوده است و روى هم رفته مقصرين حادثه اول بهمن ماه را نبايد در ميان اعضاى جبهه ملى جستجو كرد. با اين حال اگر هم مقصرى وجود داشته باشد تنها من هستم نه كس ديگرى. آنگاه اللهيار صالحابوالحسن صدر دانشجوى دانشگاه را به عنوان سخنران مخالف معرفى كرده و نامبرده پس از آغاز سخن خود را نماينده عدهاى از دانشجويان دانشگاه تهران قلمداد نموده و پس از بيان شمهاى از فعاليتها و عمليات و تلاش سياسى دانشجويان دكتر مسعود حجازى را مسئول جريان حادثه اول بهمن معرفى كرده و سپس مقالهاى در 7 صفحه كه تحليلى از چگونگى تجديد فعاليت جبهه ملى به قلم دانشجو مجيد احسن بوده قرائت نموده كه ضمن خواندن آن جلسه نظم خود را از دست داده و عدهاى بعنوان تنفس و تبادل نظر از جلسه خارج شده و روى هم رفته قرائت مقاله فوق با مخالفت اعضاى شوراى مركزى جبهه ملى مواجه شده ليكن ابوالحسن بنىصدر اظهار داشته من فقط اين مقاله را قرائت ميكنم و به صحت و سقم آن كارى ندارم. پس از آن دكتر پيمان پشت تريبون رفته و اظهار داشته شوراى مركزى و هيأت اجرائيه جبهه ملى وظايف خود را كاملاً به خوبى انجام دادهاند و اگر نقصى بوده از آئين نامه تشكيلاتى و اساسنامه بوده نه از طرف هيأت اجرائيه و در مورد حادثه اول بهمن ماه هم بايد گفت هيأت اجرائيه ناگزير بوده آن تصميم را اتخاذ نمايد و اين عيب و نقص از تاكتيك عمليات است. مشاراليه سپس افزوده جبهه ملى ميتواند وحدت تشكيلاتى داشته باشد ليكن نميتواند وحدت ايدئولوژى اختيار نمايد چون احزاب و دستجات داخلى آن براى وحدت تشكيلاتى به دور يكديگر جمع شدهاند و تشكيلات جبهه ملى بايد متناسب به استراتژى آن باشد و صلاح نيست كه ما جريان واقعه اول بهمن عدهاى اعضاى جبهه ملى را مقصر به شناسيم بلكه در شكستها و پيروزيها بايد ريشه آن را مورد بررسى قرار داد. در ساعت 2050 ختم جلسه اعلام شده است. سومين جلسه كنگره در ساعت 1000 روز پنج شنبه (6 / 10 / 41) سومين جلسه كنگره جبهه ملى ايران با شركت يكصدو پنجاه نفر و به رياست اللهيار صالح تشكيل گرديده است. ابتدا رئيس جلسه دكتر سعيد فاطمى را به عنوان اولين سخنرانى معرفى نموده و اظهار داشته من از طرف جبهه ملى ايران از منتخبين شهرستان تهران تقاضا ميكنم كه وقت خود را در اختيار دوستان شهرستانى قرار دهند ولى دكتر سعيد فاطمى اظهار داشته من چند كلمه صحبت ميكنم و بعد وقت خود را به نمايندگان شهرستان واگذار مينمايم. نامبرده اظهار نموده روزنامه آتش مطالبى برخلاف حقيقت بر عليه جبهه ملى درج كرده بود كه بايد بگويم اين مقامات عاليه كشور ميراشرافىها هستند كه اين مسائل را ميخواهند ولى ما با حفظ وحدت نشان خواهيم داد كه اختلاف نداريم و سپس وقت خود را در اختيار خزاعى (منتخب شهرستان اصفهان و عضو كميته آن شهرستان) قرار داده و نامبرده ضمن شرح مفصلى از فعاليتها و مبارزات مردم اصفهان در مورد هدفهاى جبهه ملى اظهار داشته مردم اصفهان در راه ملى شدن صنعت نفت و واقعه سى ام تير 31 فداكاريهاى غير قابل وصفى از خود نشان دادند و آنگاه دكتر برومند عضو شوراى جبهه ملى و دكتر دبيرى عضو كميته شهرستان اصفهان وابسته به جبهه ملى و كانديد انتخابات دوره بيستم را كه در مبارزات انتخابات تابستانى و زمستانى فعاليت زيادى نموده بود ستود و از جبهه ملى خواست تا ارتباط منظم و مستمرى با شهرستان برقرار نمايد. سپس طاهر احمدزاده (منتخب شهرستان مشهد) در مورد علت شكست نهضت ملى ايران در زمان حكومت دكتر مصدق سخنرانى نموده و اظهار داشته بر طبق احتياجات روز بايد شعار مبارزات را عوض كرد همانطور كه اين عمل در مصر انجام شد و اكنون جبهه ملى بايد شعارى طرح كرده و در انتخاب آن ترديد و كوتاهى به خرج ندهد كه ممكن است هيئت حاكمه اين شعار را زودتر اعلام كند و اين شعار (سوسياليسم) است كه شرق و غرب و بىطرفهاى خاور ميانه را قرار گرفته است. نامبرده در پايان سخنان خود از اعضاى كنگره جبهه ملى خواست كه جمعيت نهضت آزادى به رهبرى مهندس بازرگان را به عضويت جبهه ملى بپذيرد. پس از مشاراليه دلآسائى (منتخب شهرستان مشهد) شروع به سخنرانى نمود و از اشكالات كار كميته استان خراسان كه عبارت از نداشتن ارتباط صحيح ميباشد تنقيد نمود و به طور مثال گفت در 16 آذر سال 40 از طرف ابوالحسن بنىصدر جريان تظاهرات به ما اطلاع داده شد و برنامه آن ارسال گرديد و قرار بود متن سخنرانيها را نيز ارسال دارند ولى از اين عمل خبرى نشد و در جريان اول بهمن نيز كاملاً بىاطلاع بوديم و اكنون پيشنهاداتى داشتم كه به كميسيونهاى مربوطه تسليم نمودم. پس از سخنان نامبرده ختم جلسه اعلام تشكيل جلسه به ساعت 1600 موكول گرديد. چهارمين جلسه كنگره در ساعت 1600 چهارمين جلسه كنگره به رياست اللهيار صالح رسميت يافت و ابتداء مهندس عليمحمد ايزدى (منتخب شهرستان شيراز پشت تريبون قرار گرفته و شعار سوسياليسم را كه از طرف احمدزاده عنوان شده بود رد نموده و اظهار داشت در حال حاضر صلاح نيست كه ما اين شعار را مطرح كنيم و بايد پس از پيروزى اين شعار اعلام شود. هنگاميكه ما مبارزه را آغاز كرديم من از كار ادارى خود منتقل شدم و چون حاضر نبودم مبارزه را رها سازم از شغل ادارى منصرف و استعفاى خود را به تصويب رسانيده و به شغل آزاد مشغول گرديدم. دكتر شريعتمدارى استاد دانشگاه شيراز نيز كه در جبهه ملى فعاليت ميكرد منتقل نمودند كه با فعاليت دانشجويان دانشگاه شيراز ايشان به شغل خود برگشتند. آنگاه خاضعى (منتخب شهرستان كاشان) درباره مبارزات جبهه ملى در كاشان شروع به صحبت كرده و ادعا نمود كه مبارزه جبهه ملى كاشان شروع شده ضمن ستودن اللهيار صالح مشاراليه را به عنوان رهبر عاليقدر خطاب مينمود. پس از نامبرده بنانى (منتخب شهرستان مشهد)شروع به سخنرانى نموده و ضمن حملاتى به جبهه ملى خواستههاى دانشجويان دانشگاه مشهد را قرائت و افزود كه متن اين مطالب را به كميسيونهاى مربوطه تقديم داشتهام. سپس على زرينه باف (منتخب شهرستان تبريز) به نمايندگى از طرف منتخبين تبريز شروع به سخنرانى نموده و ضمن تاييد سخنان احمدزاده اظهار داشت كه در اين كنگره از همه چيز سخن به ميان آمد بجز مسئله منحله توده كه تز حزب توده را براى نفت شمال. هنگام ملى شدن صنعت نفت تجزيه آذربايجان و فعاليتهاى خرابكارانه آن حزب در نهضت ملى ايران فراموش نمىكنيم و ما در پيشنهادهاى مكررى كه نمودهايم و اكنون نيز اين پيشنهادها را به كميسيون سياسى دادهايم خاطر نشان ساختهايم كه جبهه ملى نظر خود را در مورد حزب منحله توده صريحا در اساسنامه جبهه ملى ذكر كند. در خاتمه نامبرده تقاضاى قبول عضويت جمعيت نهضت آزادى را در جبهه ملى از كنگره درخواست نمود. پس از او آيتاللّه زاده (منتخب شهرستان شيراز) شروع به صحبت كرد (در اينموقع دكتر سنجابى رياست جلسه را به عهده گرفت). آيتاله زاده ضمن بيان مقدمهاى نتيجه گرفت كه مبارزين نبايد بر ملت ايران منت گذاشته و قصد گرفتن مقام را داشته باشند و بايستى شعارهاى مبارزه همه جانبه بوده ولى هدف مبارزه بر عليه استبداد و استعمار باشد و از جبهه ملى قبول عضويت نهضت آزادى را در جبهه ملى خواستاريم. در اين هنگام وقت صحبت نمايندگان شهرستانها به پايان رسيد و دكتر سعيد فاطمى پشت تريبون قرار گرفته و اظهار داشت برخى دكتر سيد على شايگان را گرداننده تشكيلات جبهه ملى ايران در آمريكا معرفى نمودهاند در حاليكه على محمد سيدپور فاطمى مدتها قبل از دكتر شايگان مبارزات خود را در جبهه ملى آغاز نموده و صبح روزى كه دكتر فاطمى اعدام شد اولين شماره باختر امروز[به] وسيله نامبرده به چاپ رسيد. اين مطالب بايستى از طرف دكتر آذر (مسئول كميته خارج از كشور) گفته ميشد ولى چون نامبرده سكوت كرد من كه مسئول رابطه جبهه ملى با آمريكا هستم اين مطالب را بيان ميكنم و اعلام ميدارم كه امروز در آمريكا 11 نشريه هفتگى و ماهانه از طرف دانشجويان ايرانى مقيم امريكا وابسته به جبهه ملى منتشر ميشود. سپس دكتر سنجابى پيشنهادات رسيده را مطرح نموده و در مورد پيشنهاد عضويت نهضت آزادى اظهار داشت به كميسيون مربوطه خواهند فرستاد ولى داريوش فروهر اعتراض نموده و اظهار داشت بايد در همين محل و همين جلسه مطرح شود. آنگاه حسن نزيه (عضو نهضت آزادى ايران) شروع به سخنرانى نموده و پس از ذكر شمهاى از مبارزات گذشته خود به قرائت قسمتى از نامه سرگشاده نهضت آزادى با اعليحضرت محمد رضاشاه پهلوى پرداخت و گفت ما اولين دستهاى بودم كه گفتيم اگر اعليحضرت مىخواهند مداوما نسل اندر نسل سلطنت كنند بايد در حدود قانون باشد و در غير اين صورت مسئله به صورت ديگرى به پايان خواهد رسيد. در اوايل مبارزات جبهه ملى نظر ما اين بود كه بايستى جبهه ملى در دو مورد سكوت نكند. ب ـ ما ميگفتيم كه بايد جبهه ملى تكليف خود را با مقام سلطنت معلوم كند و افزود كه ما بارها در كلوپ نهضت آزادى و اعلاميهها و روزنامههاى خودمان گفتيم كه به دنبال جبهه ملى و در كنار آن خواهيم ايستاد و اگر من به عضويت جبهه ملى پذيرفته نشوم مهم نيست از هم اكنون نيز اعلام ميكنم كه كانديد نخواهم بود چرا جبهه ملى عضويت ما را به دفعالوقت گذارنده و صراحت قضيه را اعلام نميكند؟ سپس دكتر سنجابى اظهار داشت من صلاح ميدانم كه طرح مذكور به كمونيستها ارجاع شود. در اين هنگام عدهاى كه موافق با قبول عضويت نهضت آزادى در جبهه ملى بودند به شدت ناراحت شده و ضمن داد و فرياد زياد اظهار ميداشتند بايد در همين جلسه مطرح شود و در نتيجه مذاكراتى كه بين دكتر سنجابى و مهندس بازرگان و دكتر سحابى انجام گرفت موافقت گرديد كه به كميسيونها ارسال شود ولى جلسه نتوانست تشنج خود را از دست بدهد كه دكتر سنجابى ختم جلسه را اعلام داشت. پنجمين كنگره در ساعت 1630 روز جمعه (7 / 10 / 41) پنجمين جلسه كنگره جبهه ملى با شركت در حدود يكصدوپنجاه نفر تشكيل گرديد. در آغاز مهرداد ارفع زاده رودسرى دانشجوى دانشگاه تهران شروع به صحبت نموده و درباره فعاليتهاى جبهه ملى در دانشگاه تهران سخن گفته و ضمن آن به شعار و هدفهاى جبهه ملى اشاره كرده و اظهار داشته ما نبايد هدفهاى خود را تابع (ايسم) نمائيم بلكه بايد هدفهايمان علمى و با معيار قرن حاضر مطابقت داشته باشد. مشاراليه سپس انتشارات جبهه ملى را مورد انتقاد قرار داد و افزوده اين نشريات نه از نظر كيفيت و نه از لحاظ تعداد و كميت صحيح و ايدهآل نيست و نشريات جبهه ملى بايد به ده برابر ميزان فعلى افزايش يابد. نامبرده آنگاه از دكتر شاپور بختيار مسئول دانشگاه تهران كه امكان داده كانديدها و منتخبين دانشگاه قبلاً برنامه خود را در دانشگاه اعلام و با فكر و تحمل و مطالعه كافى وى را به سمت مسئول دانشگاه انتخاب نمايند تشكر نموده و افزوده ايراد و انتقادات ما به اين منظور است كه ايمان داريم جبهه ملى مانند احزاب مليون و مردم ساخته شده نيست بلكه چيزى است كه ما بايد آن را بسازيم. دانشگاه يك سازمان سياسى است كه به طور كامل در اختيار جبهه ملى است و از اين جبهه تفكيك ناپذير است. نامبرده در پايان سخنان خود اعضاى كنگره را به اتحاد و اتفاق و وحدت نظر و اجتناب از اختلاف و چند دستگى دعوت و تشويق نموده و پس از دادن چند شعار له دكتر محمد مصدق به گفتار خويش خاتمه داده است. پس از آن دكتر شاپور بختيار رشته سخن را به دست گرفته و اظهار داشته او شخصا صراحت در گفتار خود لازم ميداند و به همين دليل هميشه عدهاى از وى رنجيده خاطر ميشوند مثلاً برخى از مسئولين دستگاههاى انتظامى او را مرد خطرناكى ميدانند معتقدند كه سبب ناراحتيها و تشنجاتى خواهد شد. دكتر بختيار آنگاه پيرامون جمعيت نهضتت آزادى و تشكيل نهضت مقاومت ملى در سالهاى بعد از قيام ملى 28 مرداد سال 32 سخن گفته و افزوده او با مهندس مهدى بازرگان ـ آيتاله زنجانى و نصرتالله امينى اراكى و عدهاى ديگر كه شايد مايل نباشند نام آنها را ببرم در نهضت مقاومت ملى فعاليت ميكرديم و همكارى وى با مهندس بازرگان سابقه طولانى داشته و پس از تجديد فعاليت جبهه ملى قبول عضويت نمايند و آنها هم عضويت شوراى مزبور را پذيرفتند تا اين كه اعلاميهاى به امضاى مستعار در حمله و انتقاد به اعضاى شوراى مركزى جبهه ملى چاپ و منتشر گرديد و او كشف كرد كه اين اعلاميه از طرف جمعيت نهضت آزادى منتشر شده است و پس از مراجعه به مهندس بازرگان در اينمورد نامبرده اظهار داشته از انتشار چنين اعلاميهاى اطلاعى ندارد ولى تحقيق خواهد كرد اما مدتها گذشت و از تحقيق در موضوع خبرى نشد و او (دكتر بختيار) به همين سبب در شوراى مركزى جبهه ملى ارائه دهند و احزاب ايران وابسته به جبهه مزبور بايد اسامى اعضاى مسئول خود را معرفى كردند ليكن جمعيت نهضت آزادى از معرفى اعضاى مسئول جمعيت مذكور خوددارى نمود و متعاقب آن دكتر سحابى، مهندس بازرگان و حسن نزيه ديگر در جلسات شوراى مركزى شركت نكردند. اكنون ما اعضاى جمعيت نهضت آزادى ايران را در جبهه ملى پذيرفتهايم و اين افراد در كمال آزادى در انتخابات مسئولين دانشكدههاى مختلف دانشگاه تهران و انتخابات كنگره شركت كردند و عدهاى نيز براى شركت در اولين كنگره جبهه ملى انتخاب شدند و اميدواريم كه اين افراد به عنوان اعضاى يك حزب و تشكيلات سياسى در جبهه ملى پذيرفته شوند به شرط آنكه تابع جبهه ملى و مقررات آن باشند و ملاقات برخى از رهبران جبهه مزبور با رئيس دولت تنفيد نموده و خطاب به اللهيار صالح چنين اظهار داشته است. آقاى صالح بياد بياور كه بقائيها چه قدرتى داشتند و بعد چه شدند ميدانى چه كردند انحراف حاصل كردند و ملت آنها را طرد كرد. شما نيز داريد انحراف حاصل ميكنيد. چگونه شما نماينده شديد (در دوره بيستم از كاشان) چرا بايد ما خود را فريب بدهيم به چه علت با نخست وزير ملاقات ميكنيد. اگر دولت نميخواست و اجازه نميداد چگونه ما ميتوانستيم در اين محفل جمع آئيم. آقاى صالح اگر شما خائن باشيد بايد فاتحه اين مملكت را خواند. پس از سخنان مشاراليه جلسه ختم گرديده است. ششمين جلسه كنگره ششمين جلسه عمومى كنگره جبهه ملى از ساعت 0900 روز جارى 8 / 10 / 41 به رياست اللهيار صالح تشكيل ولى چون در ساعت مذكور اكثريت لازم حاصل نبوده لذا كنگره از ساعت 1100 رسميت يافته و مشغول كار گرديده است. در اين جلسه بدوا روشنى نماينده سازمان كارگران جبهه ملى پشت تريبون قرار گرفته و اظهار داشته جبهه ملى تاكنون بيشتر هم خود را مصروف جلب طبقه روشنفكر كشور نموده و كوچكترين توجهى به كارگران نداشته است و من با صداى بلند اعلام ميكنم تا شما نتوانيد طبقه كارگر را با خود همراه سازيد كمترين توفيقى در اجراى خواستههاى مردم ايران بدست نخواهيد آورد. نامبرده افزود برخلاف جبهه ملى كمونيستها اين طبقه را در اختيار خواهند گرفت. مشاراليه سپس به مسأله ملى شدن صنعت نفت اشاره و اظهار داشته ملى كردن نفت شعارى بود كه براى ما زود بود زيرا هنوز مللى هستند كه در كشورشان كودتا شده و رژيم تغيير كرده ولى مسأله ملى كردن نفت را هنوز مطرح ننمودهاند. آنگاه دوشيزه هما دارابى دانشجوى دانشگاه تهران و عضو حزب ملت ايران و نماينده سازمان زنان جبهه ملى رشته سخن را به دست گرفته و ضمن فرستادن درود به دكتر مصدق و داريوش فروهر مطالبى در تائيد از فروهر بيان و افزوده كه اين مرد تغيير ناپذير شب و روز سرگرم بوجود آوردن يك جبهه ناسيوناليستى حقيقى است ولى عدهاى بدون جهت با وى به دشمنى ميپردازند و سپس خطاب به دكتر مسعود حجازى اعلام داشته بياييد عدم لياقت خود را اعلام كنيد. شما ميگوئيد در جبهه ملى با تشكيلات صنفى مخالف هستيد در حالى كه خودتان به مفهوم ادعاهاى خويش پى نمىبريد. آنگاه درباره مقام زن و حمايت اسلام از حقوق زنان سخنانى بيان و از جبهه ملى كه زنان را در صفوف خود راه داده تشكر و بيانات خود را با شعارهاى «زنده باد دكتر محمد مصدق» زنده باد مبارزه دانشجويان دانشگاه تحت رهبرى داريوش فروهر پايان داده است. سپس عزيزده بيگى دانشجوى دانشكده علوم دانشگاه تهران شروع به صحبت نموده پس از حمله به ملاقات سران جبهه ملى با دكتر امينى و نخست وزير فعلى اظهار داشته شما كه كنگره جبهه ملى را تشكيل دادهايد ميدانيد در حاضر در دانشگاه چه خبر است. دانشگاه يكپارچه مخالف شماست و دانشجويان ميگويند كه اين كنگره قلابى است. ناطق آنگاه خطاب به حضار و همچنين اللهيار صالح اضافه نموده شما به چه جرأتى در اولين جلسه كنگره به عباس شيبانى اجازه صحبت نداديد. او در زندان پير شد ولى شما يك روز هم به زندان نرفتيد. شما حرمت دانشجو را رعات نكرديد. چگونه مىخواهيد دولت مراعات كند. دانشجويان دانشگاه اين كنگره را قبول دارند. هفتمين جلسه كنگره در ساعت 1630 روز شنبه (8 / 10 / 41) هفتمين جلسه كنگره جبهه ملى با شركت در حدود يكصدوسى نفر تشكيل گرديده است. در آغاز گزارش كميسيون سياسى و خط مشى جبهه ملى توسط على اصغر پارسا خبر كميسيون مزبور كه مضمن منشور (مرامنامه) جبهه ملى و 2 قطعنامه بوده قرائت گرديده است. متعاقبا فرستاده خواهد شد. پس از آن ابوالفضل قاسمى پشت تريبون قرار گرفته و اظهار داشته جبهه ملى بايد تاكتيكهائى را انتخاب نمايد كه متناسب با نيروى خود باشد نه اينكه يك روز اعلاميه (قم فاستقم) را انتشار داده و نتواند اجرا كند و زمانى اعلاميه بدهد كه تا سقوط دولت دكتر امينى مبارزه ادامه دارد يعنى همان صحبتهائى كه فتحالله فرود و اسدالله رشيديان و سيد جعفر بهبهانى ميكردند و يا مانند سىام تير ماه 1340 مردم را بسيج كرده و زندانها را پر نمايد ولى پس از يك ماه سكوت كامل اختيار نمايد و نقش تماشاچى را داشته باشد تفاوت بين اين تاكتيكها مردم را به شك خواهد انداخت و عدهاى تصور ميكنند كه جبهه ملى محافظه كار و سازش طلب است. بنابراين بايد در انتخاب اعضاى شوراى مركزى دقت كنيم كه افراد مورد اعتماد مردم انتخاب شوند تا تاكتيكهاى پيشنهاد شده آنها اصالت داشته و مورد استقبال مردم قرار گيرد. ناطق سپس تاكتيك حزب منحله توده را مطرح ساخته و افزوده اين حزب پس از سقوط كابينه دكتر مصدق در يكى از نشريات خود نوشته است نهضت ملى ايران اصالت داشته و ما براى اعمال نظرات خاص خود شعارهاى تند و تاكتيكهاى حاد پيشنهاد ميكرديم و اگر دكتر مصدق قصد قبول آنرا داشت شكست ميخورد زيرا نيرو نداشت و چنانچه آنها را نمىپذيرفت فرياد ميكرديم كه وى سازشكار و محافظه كار است و از اين طريق او را تضعيف مينموديم. سپس عباس شيبانى دانشجوى دانشكده پزشكى تهران و عضو جمعيت نهضت آزادى شروع به صحبت نموده و اظهار داشته او به عنوان يك دانشجو نماينده 128 نفر دانشجو سخن ميگويد نه بعنوان يك عضو جمعيت نهضت آزادى ايران. در جلسه قبل دكتر شاپور بختيار در نطق خود ما را متهم نمود كه نامه سراپا دشنام و حمله به شوراى مركزى جبهه ملى نوشتهايم. اكنون قسمت آخر اين نامه را قرائت ميكند تا روشن شود پيشنهادات ما مفيد بوده يا مضر. مشاراليه پس از قرائت قسمتى از نامه مزبور كه شامل لزوم تشكيل كلوپ براى جبهه ملى و پارهاى مسائل ديگر بوده اظهار داشته ما اين پيشنهادات را كرديم و همين امر سبب تحريك جبهه ملى شد و برخى از اين پيشنهادات جامه عمل پوشيد و بعضى از موضوعات آنهم در كنگره مطرح ميشود. مضافا اينكه نامه مزبور به هيچ عنوانى چاپ و منتشر نشده است. در اين هنگام عباس شيبانى بنا به توصيه حاج سيد محمود طالقانى عضو هيأت مؤسس جمعيت نهضت آزادى از قرائت بقيه نامه خوددارى كرده است. آنگاه دانشجو ابوالحسن بنىصدر اظهار داشته در تهيه و تنظيم گزارش كميسيون سياسى و خط مشى جبهه ملى دانشجويان دانشگاه سهم بسزائى داشته و 5 شب قبل از تشكيل كنگره بسيارى از مواد آنرا تنظيم كردهاند. پس از آن مهندس رستم پور (منتخب بازار تهران) پشت تريبون قرار گرفته و پيرامون تاريخچه فعاليت و مبارزات بازاريان در جريان ملى شدن صنعت نفت و پشتيبانى از حكومت دكتر مصدق بياناتى ايراد كرده و ضمن اشاره به مقاومت و فعاليتهاى بازاريان بعد از قيام ملى 28 مرداد سال 1332 و برداشتن سقف بازار اضافه كرده جبهه ملى بايد برنامههاى خود را در خصوص اقتصاد و بهبود وضع بازاريان توسط كميسيون مربوطه طرح و منتشر سازد و عموم را از نظريات خود آگاه نمايد. نامبرده اظهار داشته در زمان حكومت دكتر مصدق بازار تهران 3 روز كار ميكرد و 7 روز ميخورد ولى امروز وضع بازار بسيار خراب و بحرانى است. مهندس رستم پور در پايان سخنان خود گفته كادر رهبرى جبهه ملى بايد وظيفه خود را با قاطعيت و صراحت به نحو احسن انجام دهد و در انتخابات اعضاى شوراى مركزى نيز دقت لازم و كافى از طرف اعضاى شركت كننده در كنگره بعمل آيد و همه سازمانها و دستجات و احزاب و افراد جبهه ملى با يكديگر وحدت نظر و هماهنگى كامل داشته باشند. مقارن ساعت 2005 جلسه ختم و اللهيار صالح از حضار تقاضا كرد يك قطعه عكس و بيوگرافى مختصرى از خود درج و ضبط در «كتاب» تحويل كنگره نمايند. هشتمين جلسه كنگره در ساعت 0900 روز 9 / 10 / 41 هشتمين جلسهكنگره جبهه ملى با شركت در حدود 70 نفر تشكيل گرديده است. در اين جلسه نخست دكتر مشيريان (منتخب فرهنگيان تهران) پشت تريبون قرار گرفته و ضمن اشاره به وظائف معلمين در امر تعليم و تربيت دانشآموزان اظهار داشته معلمين وابسته به جبهه ملى بايد دانشآموزان را فدائى جبهه ملى تربيت نمايند. نامبرده سپس افزوده سپاه دانش براى جبران كسر بودجه ارتش به وجود آمده و بودجه آن از فرهنگ اخذ خواهد شد و در بدو امر ما تلاش كرديم كه سپاه دانش در اختيار فرهنگ باشد ليكن موفق نشديم با اين حال تصميم داريم از طريق ديگرى وارد عمل شده و سپاه دانش را كه سپاه ظلمت و گمراهى بهتر ميتوان ناميد منهدم سازيم. پس از آن سعيد سمندى (منتخب سازمان كاركنان بانكها و شركتهاى تهران) شروع به صحبت نموده بدوا در مورد لزوم تقويت حوزههاى وابسته به جبهه ملى مطالبى بيان داشته و سپس اظهار داشته عباس شيبانى در اينجا خود را نماينده دانشجويان معرفى كرد در حالى كه تمام سخنان او درباره جمعيت نهضت آزادى بود. حتما تيم فرد را معرفى كنيد. آنگاه خامنهاى (منتخب سازمان جبهه ملى شهرستان تبريز) پشت تريبون قرار گرفته ضمن اشاره به اقدامات خلاف رويه حزب منحله توده و عناصر منتسب به اين حزب اظهار داشته من اكنون هشدار ميدهم كه مواظب اين افراد باشيد و آنها را به حوزههاى خود راه ندهيد و آنگاه به وضع كميته جبهه ملى در تبريز اشاره و افزوده شرايطى كه در تهران براى مبارزات علنى جبهه ملى وجود دارد در شهرستانها موجود نيست و مادر تبريز هنوز نتوانستهايم مبارزات خود را علنى سازيم به جبهه ملى پيشنهاد ميكنم به منظور رفع بحران مالى خود هزينه اعلاميههائى را كه براى شهرستانها ارسال ميدارد از سازمانهاى شهرستانها دريافت نمايد. نامبرده افزوده على زرينه باف (منتخب تبريز) خيلى زودتر ازافراد تهرانى مبارزه را آغاز نموده و در پايان اظهار داشته تاكنون سخنى از دكتر حسين فاطمى به زبان نيامده (حضار گفتند مطالبى در باره وى بيان شده است) آنگاه بياد بود وى يك دقيقه سكوت را اعلام كرده و از دكتر غنىزاده و حسن نزيه تجليل و تمجيد كرده است. بعد از وى امير رستم پور شيرازى (منتخب شهرستان اراك) آغاز سخن كرده و گفته ما بايد امكانات جبهه ملى را در نظر بگيريم خود او براى چاپ يك نشريه اقتصادى به 8 شهرستان مسافرت كرد و همين چاپخانهاى حاضر به چاپ اين نشريه نشد. بعلاوه در مورد توزيع نشريات جبهه ملى به تنهائى نميتواند به شهرستانها رفته و آنها را توزيع نمايد و بهترين راه در اين زمينه دانشجويان شهرستانى دانشگاه تهران هستند كه اين نشريات را به شهرستانهاى خويش برده و توزيع نمايند. نامبرده سپس اضافه كرده در مورد فعاليت جبهه ملى در اراك بايد يادآور شوم كه سازمان جبهه ملى در اراك مركب از 7 نفر هستند كه دومين نفر آن رئيس انجمن شهر اراك است و چون حاضر نبوده نامهاى را كه ما خطاب به هيأت اجرائيه جبهه ملى براى آمادگى خود جهت عزيمت به شهربانى و پيشنهاد اينكه يا زندانيان ما را آزاد كنيد و يا ما را هم زندانى نمائيد امضاء كند از سازمان جبهه ملى شهرستان اراك اخراج شد. ناطق اضافه كرده يكى از مالكين اراك 300 پارچه آبادى داشته كه پس از واگذارى اكثر آنها به اقوام و خويشان خود فقط 20 پارچه آن تقسيم شده و براى ترخيص 10 هزار خروار گندم 300 هزار تومان به مأمورين اصلاحات ارضى رشوه داده است نكته ديگر مسأله تعاون براى زندانيان سياسى است كه اين موضوع در اراك حل شده و هر دبيرستان يك حساب تعاون در بانك صادرات و معادن گشوده است. آنگاه دانشجو مقدم (منتخب پلى تكنيك تهران) شروع به سخنرانى كرده و بيانات خود را با ايراد قسمتى از سخنان دكتر مصدق در آستانه قبول زمامدارى و گوشهاى از آخرين دفاع او در دادگاه نظامى آغاز كرده و اظهار داشته هر نامهاى را ميخوانند نبايد نكات غير مفيد آنرا در نظر بگيرند بلكه بايد به قسمتهاى خوب آن نيز توجه نمايند مشاراليه سپس نامه دكتر مصدق را كه براى جزوه (جبهه ملى و نسل جوان) نوشته قرائت كرده و گفته رهبر واقعى دكتر مصدق است كه چنين مينگارد دستگاه رهبرى بايد طورى باشد كه احتياجات مردم را قبلاً درك كرده و بازگو نمايد نه آنكه دنباله رو باشد. مبارزات نهضت مقاومت ملى ايران ابتدا از افراد غير حزبى آغاز شد و بعد احزاب در آن شركت جستند ما بايد در اينجا از مردان گمنامى منجمله سرگرد محمود سخائى كه فداى اين نهضت شدند نام ببريم. ناطق در پايان از آيتاله زنجانى نيز به نيكى ياد كرده و به اعضاء كنگره توصيه نموده در انتخاب اعضاى شوراى مركزى دقت لازم و كافى به عمل آورند در غير اين صورت به سبب راى خلافى كه دادهاند محاكمه خواهند شد. مقارن ساعت 1230 جلسه مزبور ختم شده است. نهمين جلسه كنگره ساعت 1620 نهمين جلسه كنگره جبهه ملى به رياست اللهيار صالح و شركت 160 نفر تشكيل گرديده است. ابتدا رئيس جلسه اظهار داشت طبق آئين نامه كنگره سه نفر مخالف و سه نفر موافق بايد در مورد گزارش كميسيون سياسى و خط مشى صحبت كنند. داريوش فروهر پشت تريبون قرار گرفته و در چند مورد زير اشكال و ايرادات و انتقاداتى به عمل آورده است. 1ـ در مورد به وجود آوردن سازمان عمرانى منطقهاى اين مسئله توهمى ايجاد ميكند كه ما دنباله رو طرحهاى دستگاه حاكمه هستيم و همه ايران يكپارچه بوده و مناطق آن با هم فرق ندارد. 2) در مورد مسئله نفت ما بايستى دور از سياست روز و مسائل بينالملل نظر بدهيم. 3) در امور كشاورزى به جاى كلمه (دسترنج) بايد (همه دسترنج) را از خود زارع ببرد و زمين و آب بايد ملى شده و يا لااقل اراضى موات ملى شود ذكر گردد. 4) در امور بانكى و اعتبارى بانكهاى مختلف به فرض آنكه مورد تجديد نظر قرار گيرد بايد ملى شوند 5) در امور فرهنگى به مؤسسات خصوصى فرهنگى از قبيل دبستانها. دبيرستانها و دانشگاههاى ملى اشاره نشده است. 6) در مورد مسائل كارگرى خيلى كم صحبت شده و قانونى شناختن مسئله اعتصاب به عنوان بديهىترين حق كارگر ذكر نشده است. 7) در مورد سياست خارجى نظر ما درباره وضع موجود به صراحت بيان نگرديده است. نامبرده افزوده پيشنهاداتى نيز به شرح به قطعنامه كنگره اضافه شود. 1) در ماه سوم قطعنامه دوم همراه با (ممنوعيت اجتماعات كلمه احزاب نيز اضافه شود. 2) در ماده دهم بعد از كلمه (عهود و قراردادها) بالاخص قرار داد نفت. پيمان سنت و ساير قرار دادهاى نظامى و قرضههاى خارجى ذكر شود. 3) در مورد قطعنامه اول كلمه (سالخورده) را برداريم و به جاى آن (آهنين اراده يا عاليقدر) قرار دهيم و آزادى فورى او را (مصدق) بخواهيم و نمايندگان اولين كنگره جبهه ملى دكتر مصدق را رهبر تامالاختيار خود دانسته و تصميمات اساسى خود را به هر طريق كه ممكن است به اطلاع او برسانند سپس على اصغر پارسا به عنوان مخبر كميسيون سياسى به ايرادات و پيشنهادات داريوش فروهر پاسخ داده و به جز چند مورد زير كليه انتقادات مشاراليه را رد كرده است. 1) در ماده سوم قطعنامه سياسى كلمه (احزاب) نيز اضافه شود. 2) در مورد قطعنامه اول كلمه (سالخورده) برداشته و به جاى آن عاليقدر گذاشته شده و آزادى فورى نيز اضافه گردد. آنگاه طاهر احمد زاده نماينده سازمان جبهه ملى خراسان به عنوان موافق با گزارش كميسيون سياسى و خط مشى پيشنهاداتى به شرح زير بيان داشته است. 1) در مورد ورزش و تربيت بدنى بايد گفت كه ورزش از نظر جبهه ملى كمال ضرورت را داشته و وسيله است نه هدف. 2) در مورد مسائل اخلاقى كه در منشور جبهه ملى ذكر شده بود توضيحات بيشترى داده شود 3) به جاى كلمه (نهضت زنان) خوب است كلمه ديگرى بگذارند (در اين هنگام همهمه شديدى روى داد و همراه با آن خواسته شد كه طبق موازين اسلامى گذاشته شود.) 4) در قطعنامه دوم گنجانيده شود كه جبهه ملى هرگونه مانورهاى اصلاحى دولت را به شدت محكوم ميكند. آنگاه سياگزار برليان (دانشجوى اخراجى و منتخب دانشكده پزشكى تهران) به عنوان مخالف با گزارش كميسيون سياسى شروع به سخنرانى كرده و اكثر انتقادات داريوش فروهر را تكرار نموده و پس از انتقاد از جبهه ملى كه در مورد اخراج وى دوستانش عكسالعملى نشان نداده اظهار داشته چرا برقرارى رابطه با جمهورى متحده عرب در قطعنامه ذكر شده است؟ در اينمورد مخبر كميسيون اظهار داشته دولت جمهورى مصر با ايران قطع رابطه نموده و اعلام داشته تا زمانيكه دولت مصدق به روى كار نيايد من با ايران رابطه دوستى برقرار نخواهم كرد (كف زدن و ابراز احساسات حضار) و هر زمانيكه جبهه ملى دولت را تشكيل دهد اين جمهورى متحده عربى است كه پيشنهاد برقرارى رابطه را خواهد داد. سپس دولت دكتر مسعود حجازى به عنوان موافق از چندين قسمت منشور جبهه ملى دفاع كرده است پس از حجازى ابوالحسن بنىصدر (منتخب دانشكده حقوق دانشگاه تهران) از نوبت مخالف استفاده نموده و چندين پيشنهاد اصلاحى ارائه نموده و افزوده به عقيده من كسانى لياقت رهبرى را دارند كه رنج و زندانى كشيده باشند و بنابراين جز دكتر مصدق هيچكس شايستگى رهبرى جبهه ملى را ندارد آنگاه على اصغر پارسا (مخبركميسيون) رشته كلام را به دست گرفت و اظهار داشته اين گزارش خطوط كلى هدفهاى جبهه ملى را معلوم ميكند و شرح موشكافى آن به عهده گويندگان است كه در حوزهها بحث كنند و يا جبهه ملى درباره آن اقدام به انتشار نشريات زيادى بنمايد و در پاكنويس مجدد گزارش سعى خواهيم كرد كه از كليه مواد پيشنهادى استفاده كنيم. دهمين جلسه كنگره در ساعت 0930 روز دوشنبه (10 / 10 / 41) دهمين جلسه كنگره جبهه ملى به رياست اللهيار صالح با شركت در حد |