سند نامه ::
 
اظهارات خصوصى كريم سنجابى و داريوش فروهر درباره اوضاع ايران

تاریخ 6 / 9 / 57

كريم سنجابى و داريوش فروهر دو تن از رهبران جبهه ملى كه به استناد ماده 5 فرماندارى نظامى در بازداشت بسر مى‏برند، در تاريخ 6 / 9 / 57 (2537 شاهنشاهى)، طى مذاكرات خصوصى، در مورد مسائل ايران، مطالبى بشرح زير بيان داشته‏اند : 1ـ بازداشت ما دو نفر در ابتداى امر مى‏توانست مقدارى موجه باشد، اما هرچه زمان بگذرد ميدان براى ديگران و بخصوص آخوندها خالى مى‏ماند و ما از سازماندهى و ايجاد يك سازمان متشكل در مقابل آنان عقب خواهيم ماند. وقت آن فرا رسيده كه جبهه ملى تلاشهاى خود را شدت دهد و سازماندهى كند تا بتواند در آينده در مقابل آخوندها ايستادگى نمايد. 2ـ سخنان ارتشبد ازهارى نخست‏وزير در مجلس شوراى ملى بسيار عالى بود و حسن اثر داشت، اما در مجلس سنا اگر چه صميمانه ايراد شد، معهذا تكرارى بود. به علاوه چهره مذهبى دادن بيش از حد به موضوع و توسل زياد به آيات و امثال آن براى دولت نظامى مطلوب نيست. 3ـ تكيه برقدرت ارتش بسيار بجا و منطقى است، اما نبايد با اقداماتى مانند گل انداختن و دستجات تظاهر كنند، حامى ارتش را به مردم نماياند و تبليغات كرد. اين تبليغ ارزش ارتش را پايين مى‏آورد. 4ـ اعاده نظم از وظائف اصلى دولت نظامى است، اما بايد كشتار نشود و بهانه به دست مخالفين بخصوص روحانيون بهانه‏جو داده نشود. اقداماتى از قبيل قضيه حرم امام رضا (ع) لطمه زيادى به دولت مى‏زند. اينكارها را ممكن است عواملى عمدى انجام دهند، معهذا بايد با انضباط محكم از انحراف و مسئله سازى جلوگيرى شود تا مشكلات تشديد نگردد.
5 ـ حكومت نظامى بايد با مفهوم كامل كلمه عمل كند و مماشات در شرايط فعلى‏به صلاح نيست اين كار را بايد بدون خونريزى انجام دهد. بايد در ابتدا از اجتماعات جلوگيرى كند تا بعدا مجبور به مقابله با جمعيت كثير و تيراندازى نشود. اصولاً چرا بايد در شرايط حكومت نظامى اجتماعات بوجود آيد كه بعدا به خشونت تبديل گردد. 6ـ در ماه محرم مى‏توان پيش‏بينى كرد كه از سوى خمينى و هوادارانش و ديگر مخالفان تداركاتى ديده شده و برنامه‏هايى ترتيب يافته، بايد با شدت و تدبير با اين برنامه مقابله شود. اما نبايد با دستگير كردن وعاظ آنها را بزرگ كرد. راه كار مى‏تواند اين باشد كه هر واعظى كه به نظر افراطى رسيد يا تحريكات خواهد كرد، ممنوع المنبر شود. در اول محرم تبليغات زيادى از طرف دولت بشود كه ماه محرم مقدس است و امام حسين (ع) آنقدر عظمت دارد كه نبايد سوگوارى او را با مسائل ديگر مخلوط كرد. به نام شاهنشاه مجالس مطمئن تشكيل شود. از تشكيل مجالس بزرگ كه اجتماعات زياد را در برمى‏گيرد جلوگيرى شود و حركت دستجات و اتصال جماعات به همديگر جلوگيرى به عمل آيد و به هر حال قانون فرماندارى نظامى اجراء گردد. اين موضوع كه براى جلوگيرى از فجايع بزرگتر در يك شرايط استثنايى از تشكيل مجالس و حركات خلاف جلوگيرى شود، مسئله مهمى به بار نخواهد آورد.
ارزيابى : اظهار مطالب بالا توسط نامبردگان صحت دارد.
اصل در 121117در پرونده موضوعى به كلاسه 121117 بايگانى شود.


1ـ پس از بازگشت سنجابى رهبر جبهه ملى از فرانسه وى و داريوش فروهر توسط ماموران حكومت نظامى بازداشت شدند اين امر در راستاى بزرگ نمايى نقش و موقعيت آنها در برابر رهبرى مذهبى انقلاب بود در طول اين مدت مذاكراتى ميان نامبردگان با رياست ساواك صورت گرفت و شخص سنجابى با شاه نيز ديدار خصوصى داشت كه در آن جلسه شاه به وى پيشنهاد نخست وزيرى داد. سنجابى با توجه به شرايط موجود نتوانست اين پيشنهاد را بپذيرد اما فردى ديگر از رهبران جبهه ملى يعنى شاپور بختيار اين پيشنهاد را قبول كرد براى مطالعه بنگريد به كتاب خاطرات سنجابى