سید احمد سجادپور

باهمه كوشش‏ هائى كه پس از قتل حسنعلی منصور براى حفاظت از امنيت مقامات مملكت به عمل آمده بود، روز 21 فروردين 1344 (دهم آوريل 1965) سرباز وظيفه رضا شمس‏ آبادى 24 ساله كه مأمور نگهبان و يكى از افراد گارد سلطنتى دركاخ مرمر بود، محمدرضا شاه را هنگامى كه از اتومبيل در مقابل سرسراى كاخ پياده شد، به رگبار مسلسل بست.

در جریان این حادثه شاه با شتاب خود را به داخل ساختمان رسانيد،ولى دو تن از درجه داران اسكورت او (بابائیان و لشکری) مورد اصابت گلوله شمس آبادى قرارگرفت و كشته شدند. شمس آبادى نيز با گلوله درجه داران گارد حفاظت از شاه به قتل رسيد.

تيراندازى به شاه، دو ماه و بيست روز پس از ترور نخست‏ وزير، نشانه نارضايتى شديد مردم و ناپايدارى رژيم پهلوی بود. به همین دلیل نخست سعى شد ازعلنى شدن حادثه جلوگيرى به عمل آيد، در همین راستا به روزنامه های کثیر الانتشار عصر روز 22 فروردين دستور داده شد که تنها از خبر تنظیم شده ساواک استفاده کنند. بر اساس اسناد ساواک این خبر از نزاع چند سرباز در كاخ مرمر حکایت داشت كه منجر به تيراندازى و قتل دو سه نفر شده بود!در خبر نقل شده در روزنامه ها آمده است:

«هنگامى كه اعلى‏حضرت عازم دفتركارشان بودند، يك سرباز وظيفه به علت جنون آنى به ايشان تيراندازى كرده و در نتيجه باغبان و دو تن از مأمورين كاخ كشته شده ‏اند...»

چند روز بعد دولت  اعلام کرد در مورد حادثه كاخ مرمر،چهارده تن به اتهام كوشش در انجام سوء قصد به جان شاه بازداشت شده اند که بزودی  محاكمه می شوند. با وجود آنکه تا زمان بسته شدن پرونده دادستانى ارتش نتوانست ادعاى خود را در مورد ارتباط بين دستگيرشدگان و رضا شمس آبادی به اثبات برساند، ولى اين موضوع روشن شد كه متهمان در جلساتى كه با هم داشته‏ اند، حداقل يكى از آنها در هتل پالاس تهران بوده، شاه و رژيم او را محكوم كرده بودند. ميانگين سن دستگيرشدگان 27 سال بود. همگى به خانواده‏ هاى متوسط تعلق داشتند. نيمى از آن معلم يا دانشجو بودند و تعدادی از آنها از ايدئولوژى ماركسيسم ـ لنينيسم هواخواهى مى‏ كردند. که بنا بر اعتراف های موجود در پرونده ساواک قصد تشکیل یک گروه مائویستی را به رهبری پرویزنیکخواه داشته اند .

پرويز نيكخواه 26 ساله ، تحصیلکرده دانشگاه منچستر در انگلیس  بود و در مسايل سياسى و ايدئولوژيكى تبحر داشت. او در انگلیس سعی کرده بود چند نفر از همکلاسی های خود از جمله احمدمنصوری،منصور پورکاشانی،رسول مقدم و فیروز شیروانلو را به تشکیل یک گروه مائوئیستی تشویق کند که بصورت اتفاقی در ماجرای کاخ مرمر لو می رود. نيكخواه پس از مدتى كه از دوره زندانش گذاشت در سال 1347 با اعتراف به اشتباه در قبول راهى كه انتخاب كرده بود، از شاه درخواست عفو می کند که مورد پذیرش شاه قرارگرفت و آزاد شد. سپس در وزارت اطلاعات و جهانگردى به عنوان ايدئولوگ به خدمت رژيم پهلوی درآمد. او مدتی مسئولیت واحد مرکزی خبر در اواخر حکومت پهلوی را برعهده داشت. در نهایت در اسفند 1357 در دادگاه انقلاب اسلامی به جرم خیانت به کشور و فساد بر روی زمین به اعدام محکوم شد. حکم دادگاه در 22 اسفند 1357 در زندان قصر به مورد اجراء گذارده شد.

جمع بندی:

رژیم شاه به منظور آنکه پوشش مناسبی برای توجیه افکار عمومی درباره ترور شاه در کاخ مرمر ان هم توسط یک سرباز گارد شاهنشاهی فراهم کند تلاش کرد او را به ارتباط با یک گروه مائوئیستی متهم کند اما در عمل این سیاست هیچگاه موثر واقع نشد. زیرا هیچ مدرکی در مورد ارتباط تشکیلاتی رضا شمس آبادی با گروههای مارکسیستی و یا ملی گرا مانند جامعه سوسیالیست های ایران پیدا نشد. گرچه این گروه ها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با استناد به تبلیغات ساواک که در روزنامه های ان زمان انعکاس داشت ، تلاش کردند این شهید را به ارتباط با گروه خود متهم کنند. اما این سیاست نیز به نتیجه نرسید.

تمام اسناد حکایت از آن دارد که رضا شمس آبادی با ابتکار شخصی خود به یک اقدام متهورانه برای رهایی ایران از ظلم محمدرضا شاه متوسل شد که برای رسیدن به این هدف شجاعانه خون خود را برزمین کاخ ظلم شاه نثار ملت ایران کرد .  

موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی