سند نامه ::
 
نظرخواهي ساواك از آيات شريعتمداري و گلپايگاني در مورد تعطيل نمودن مدرسه خان در قم


بولتن: ويژه
درباره: اتخاذ تصميم در مورد طلاب علوم دينى مقيم مدرسه خان در شهر قم

شماره: 3814 / 312 تاریخ 4 / 4 / 57

مدرسه خان كه يكى از مدارس قديمى علوم دينى در قم ميباشد، در مجاورت صحن حضرت معصومه در مركز شهر مذكور قرار دارد. مدرسه مذكور مدتها به صورت مخروبه و بلااستفاده بوده و از سال 2520 مجددا از طرف مرحوم آيت‏اله بروجردى تجديد بنا شده و توليت آن با دو تن از پسرانش بوده كه آنها هم فوت كرده‏اند.
اين مدرسه در حال حاضر مسئول و توليت معينى ندارد و نوه آيت‏اله بروجردى مشغول فعاليت‏است كه از طرف اوقاف سمت توليت مدرسه مذكور را به اعتبار وصيت آيت‏اله بروجردى احراز كند و تاكنون اين اقدام به نتيجه نرسيده است. در مدرسه خان به علت نبودن مسئول مشخص، در سال‏هاى اخير گروهى از طلاب و روحانيون افراطى اقامت كرده‏اند و در زمانى كه مدرسه فيضيه داير بوده، بين طلاب اخلالگر مدرسه مذكور با طلاب مقيم مدرسه خان همكارى‏هائى در زمينه فعاليت‏هاى آشوبگرانه وجود داشته و پس از آنكه مدرسه فيضيه در سال 2534 تعطيل شده، تعدادى از طلاب اخراج شده از آنجا، در حجره‏هاى مدرسه خان اقامت گزيده‏اند.
تا اواسط سال 2536 ظاهرا از ناحيه طلاب مقيم مدرسه مورد بحث، فعاليت مضره‏اى مشهود نبوده و از آن به بعد تحريكات در اين مدرسه آغاز گرديده و طلاب و روحانيون مقيم و متردد به اين مدرسه در ايجاد زمينه‏هاى اخلالگرى و تحت فشار قرار دادن روحانيون طراز اول مقيم قم به ابراز عكس‏العمل و يا مخالف با دولت، كوشش موثر داشته‏اند.
در مدرسه مذكور براى اولين بار نغمه‏هاى مخالفت با حكومت و رژيم ايران به گوش رسيده و اگرچه بيش از حدود 300 نفر طلبه و مدرس، مقيم دائمى بيشترى در آنجا نيست، معهذا در مواقع بروز تظاهرات و اقدامات اخلالگرانه، معمولا تا دو هزار نفر در آنجا حضور پيدا ميكرده‏اند. با توجه به اينكه مدرسه موصوف به صورت پايگاه هواداران خمينى درآمده و اكثر تحريكات و فعاليت‏هاى براندازى و اخلالگرانه زير پوشش بهانه‏هاى مذهبى، از اين مدرسه ناشى و به نقاط ديگر سرايت مينمود، طى گزارشى وضعيت آن باستحضار رسيد و استدعا گرديد كه مدرسه مزبور از جهت متلاشى شدن يكى از كانون‏هاى عمده فعاليت‏هاى ضد ملى، تعطيل گردد. مقرر فرمودند نظر آيت‏اله شريعتمدارى سئوال گردد. آيت‏اله مذكور در اين مورد گفته بود: بهتر است مدرسه مزبور تعطيل شود. البته بعدا به ما مراجعاتى خواهند كرد و آن وقت ميتوان در اين‏باره اقدامى كرد.
آيت‏اله شريعتمدارى به اين ترتيب با تعطيل مدرسه خان اعلام موافقت نمود. متعاقبا فرمودند نظر آيت‏اله گلپايگانى هم در اين مورد استعلام شود. در اجراى اوامر با سيدمهدى گلپايگانى فرزند مشاراليه تماس حاصل و سئوال مذكور مطرح شد. وى پس از طرح سئوال جواب آيت‏اله گلپايگانى را به اين شرح اعلام داشت: اينكار به كلى به مصلحت نيست. اگر دستهائى در كار است كه اوضاع را تشديد و به مرحله انفجار برساند، بله اين كار را بكنيد، وگرنه بايد كارها از اساس و ريشه درست شود. با بستن مدرسه خان، مدرسه ديگرى آشوب ميشود و همه مدارس را كه ببنديد به خانه‏ها كشيده ميشود. فكرى كنيد كه اساسا نياز به اين كارها نباشد.
نظريه:
بعد از آخرين فعاليت گروهى طلاب مدرسه مذكور در جريان روزهاى 19 و 20 ارديبهشت ماه سال جارى، فعاليت مضره آشكارى از آنان ديده نشده است. در 15 خرداد نيز آنها دست به آشوب نزده‏اند و مراسم چهلم كشته شدگان وقايع ارديبهشت ماه قم نيز فقط با اعلام تعطيل عمومى آيات كه آن هم با استقبال وسيعى روبرو نشده، پايان گرفته است.
در حال حاضر مورد خاصى از فعاليت علنى اين افراد مطرح نيست و به علاوه آيات شريعتمدارى و گلپايگانى در اين مورد دو نظريه متضاد دارند كه در وضعيت كنونى اجراى هر يك از اين دو نظريه، موجب بروز ناراحتى‏هائى خواهد شد كه به مصلحت بنظر نميرسد.
مستدعى است در صورت تصويب اجازه فرمايند فعلا وضعيت مدرسه مذكور كماكان تحت مراقبت باشد و چنانچه بار ديگر فعاليت ضد ملى و اخلالگرانه از ناحيه طلاب مقيم آنجا مشاهده گرديد، بلافاصله نسبت به تعطيل مدرسه و بازداشت محركين اقدام شود.
در پرونده شخصى آيت‏اله گلپايگانى به كلاسه 9292 بايگانى شود روحانى 8 / 4 / 37
از طبقه‏بندى سرى خارج و به خيلى محرمانه تبديل گشت. 7 / 4 / 37 روحانى