رضاشاه، مسحور آتاتورک شده است

وزارت امور خارجه

دفتر محرمانه

ترجمه روزنامه «هند» [چاپ] کلکته مورخه 23 مارس 1936(3 فروردین 1315)؛ نقل از روزنامه [آلمانی] برلینر تاگ‌بلات



رضاشاه، مسحور مصطفی کمال شده

ریشه‌دوانی[افکار و عقاید] مصطفی کمال در ایران خیلی خطرناک است. این شخص پادشاه افغانستان[=امان الله خان] را به خاک خود دعوت کرد و گفت چون ملت اسلامی باید به اوج کمال برسد، لهذا همان طور که من در کشور ترکیه جدیت کردم، شما هم در مملکت خود اقدام و به اصلاحات لازمه بپردازید. اما چون افاغنه مردمان زیرکی بودند و یقین داشتند ترویج اصلاحات اروپائی در مملکت افغانستان مضر خواهد بود، لذا امان الله را از افغانستان خارج کردند.

اینک شکار تازه مصطفی کمال، رضاشاه است که خاطرش را به جهاد[با اروپائی‌ها] تشویق کرده و چون رضاشاه مرد زرنگی نیست، لهذا ملتفت نمی‌شود که در این عصر حاضر، جنگ با اروپائی‌ها خطرناک و تباه‌کننده است. رضاشاه یک مرد نظامی عادی و مصطفی کمال هم دارای جنون روحانی[=روحی] است و تمام افکارش به رضاشاه سرایت کرده [به طوری] که [رضاشاه] عیناً نقشه مشارالیه را تعقیب می‌کند. قرآن و شمشیر را در ایران به کار انداخته. علما و مجتهدین را تلف کرده، و مردم را مجبور می‌کنند قرآن را به زبان فارسی تلاوت کرده و تاریخ اسلام را در مدارس فراگیرند. دوشیزگان را فنون جنگی می‌آموزند و کوشش دارند صنایع مملکتی را توسعه داده، پولی تهیه کنند، [و] ملزومات قشونی[=نظامی] فراهم نمایند.