شاه نگون بخت امروز ایران را به مقصد مصر ترک می کند


گزارش مارتین وولکات، خبرنگار گاردین در تهران
12025 بازدید
فرار شاه از ایران ، امام خمینی ، تظاهرات مردم در دوران رژیم پهلوی

بختیار از سنا رأی اعتماد گرفت و امیدوار است از حمایت [امام] خمینی برخوردار شود

شاه ایران امروز، پس از یک سال که در جریان آن موقعیت خود را به عنوان یکی از قوی ترین رهبران جهان از دست داد و تقریباٌ به یک تبعیدی تبدیل شد، کشور خود را به سوی مصر ترک می کند. شب گذشته رسما اعلام شد که وی قبل از ترک ایران، در یک کنفرانس مطبوعاتی در کاخ نیاوران شرکت خواهد کرد.

به گفته یک سخنگوی غیر رسمی، شاه مثل پدرش در زمان تبعید از ایران در سال 1941، کمی از خاک ایران را با خود می برد. شاه باید دانسته باشد که برای او نیز، مانند پدرش، ممکن است هرگز بازگشتی در کار نباشد. اما او ممکن است امید داشته باشد که اوضاع در کشورش در نهایت تغییر کند و این امکان به وجود آید که او به عنوان پادشاه مشروطه به ایران بازگردد؛ و یا حداقل پسرش به تاج و تخت برسد.

گمان می رود که شاه تنها با گروه کوچکی از همراهان خود ایران را ترک کند. علاوه بر همسر و سه فرزندش، تنها چند محافظ و نیز یک مقام تشریفات وی را همراهی می کنند. به گفته منابع دربار، شاه قبل از زیارت کربلا، مقدس ترین اماکن شیعه در عراق، و نیز زیارت مکه، به دیدار رئیس جمهور انور سادات خواهد رفت. به گفته منابع دربار، مقصد نهایی او احتمالاً آمریکا خواهد بود؛ اگرچه شاه مطمئن نیست که بخواهد در آنجا بماند.

در همین حال، شواهد دیگر، از جمله اظهارات مرد جوانی که ادعا می شود سخنگوی غیر رسمی شاه است، نشان می دهد که احتمالاً برای حفظ دولت بختیار، رژیم سلطنت ، و حداقل موقعیتی ولو ضعیف برای بازگشت شاه و یا پسرش به تخت سلطنت، یک استراتژی سلطنتی در کار است.   
ظاهراً، ایده این است که برای مقابله با آیت الله خمینی،امر دائر بر انتخاب بین قبول میانه روها یا مداخله نظامی و سرکوب شدید شود. وضعیت فعلی نشان می دهد که اگر آیت الله برای تصاحب قدرت اقدام کند، چنین کودتایی ممکن است صورت پذیرد.   
شخص "درباری" [که می گویند سخنگوی غیر رسمی شاه است] مرد جوانی است به نام حسین امیرصادقی که البته هیچ منصب رسمی درباری ندارد؛ و اینطور پیدا است که در عالم خیال خود را خیلی بزرگ کرده و دست بالا گرفته است؛ اما بخشی از حرفهایی که وی دیروز در جلسه طولانی با خبرنگاران گفت احتمالاً حقیقت دارد.

 پیام کلی امیرصادقی هشدار به آیت الله خمینی بود که اگر با دولت بختیار کنار نیاید، کودتا می شود و " ارتش مجبور است دو سه میلیون نفر را بکشد. قتل عام در راه است"؛ و شاه گذشت و فداکاری بزرگی کرده و حالا نوبت آیت الله خمینی است که او هم همین کار را بکند.   
امیر صادقی مدعی است که بسیار به خاندان سلطنت نزدیک است. اگر این ادعای حسین امیرصادقی صحت داشته باشد،‌می شود گفت که وی نگاه اجمالی بسیار جالبی نسبت به ذهنیت و تفکر پادشاه در حال خروج ایران ارائه داده است. امیرصادقی می گوید که شاه به نقطه ای رسیده که همه چیز را رها کرده و دیگر هیچ چیزی برایش اهمیت ندارد و تفاوت نمی کند. وی گفت که شاه " نسبت به مردم ایران احساس بسیار تلخی دارد." 
با خروج قریب الوقوع شاه، دولت بختیار،‌به قول یکی از وزرای کابینه اش، امیدوار است که بتواند از "جایگزینی یک استبداد با استبداد دیگر" جلوگیری کند.در حال حاضر هر گمانه زنی ای به اقدامات آیت الله خمینی و اینکه آیا او با دولت بختیار و دیگر میانه روها سازش و تعامل خواهد کرد یا برنامه خود را برای تغییر انقلابی رژ‍یم پیش می برد بستگی دارد.

نخست وزیر، دکتر شاپور بختیار، روز گذشته در مجلس سنا گفت: "خمینی مطلقا هیچ چیزی بر ضد من ندارد، و من در تماس با او و با دیگر رهبران مذهبی هستم". مجلس سنا به دکتر بختیار رای اعتماد داد. انتظار می رود که مجلس شورا هم امروز به بختیار رأی اعتماد دهد.وزرا بطور خصوصی دنبال این هستند که بلکه شواهدی پیدا کنند که نشان دهد موضع واقعی آیت الله خمینی انعطاف پذیر تر از آن باشد که اظهارات و بیانیه ها و سخنانش نشان می دهد.

یک منبع نزدیک به دولت امروز گفت: "من فکر می کنم او تصمیم درست را خواهد گرفت". حامیان دولت امیدوارند که ایناعتماد به "واقع گرایی"  آیت الله خمینی درباره دولت صرف خیالبافی و افکار واهی و پوچ نباشد. یکی از خبرنگاران پرسید که شانس ایستادن دکتر بختیار در برابر آیت الله تا چه حد است. وی بدون هیچ کلمه ای از پنجره دفتر خود به بیروناشاره کرد.
در خیابان بیرون دفتر، صدها تن از تظاهرکنندگان با سربازان در هم آمیخته اند، تمام شعارها در حمایت از آیت الله خمینی است. صحنه خیابان تنها بخشی از کارناوال عجیب و غریبی بود که دیروز در سراسر منطقه مرکزی شهر برگزار شد؛‌ گویا واکنش و عکس العمل ماهها رویارویی سخت و تلخ است.  


گاردین؛ سه شنبه 16 ژانویه 1979