گزارش دریفوس سفیرآمریکا در تهران ازمداخله سفارتخانه‌ها درامور داخلی ایران


گزارش دریفوس سفیرآمریکا در تهران ازمداخله سفارتخانه‌ها درامور داخلی ایران

اشاره :

 لویس جی. دریفوس، جونیور Louis Goethe Dreyfus Jr  متولد 1889 و درگذشته به سال 1974 در دوره ریاست جمهوری فراکلین روزولت از پانزدهم تیرماه 1318 ( هفتم جولای 1919 ) به عنوان وزیر مختار آمریکا در تهران معرفی شد . درآن زمان هنوز پست سفیر در نمایندگی آمریکا در کشورهای مختلف بوجود نیامده بود . دریفوس در 27 آذر ماه 1319 ( 18 دسامبر 1940 ) یعنی حدود هشت ماه  قبل از اجبار رضا خان به کناره گیری از سلطنت، استوار نامه خود را تسلیم کرد. او در مدت سه سالی که تا بیستم آذر ماه 1322 ( 12 دسامبر 1943) در ایران بود به همراه همسرش تلاش کرد از راه  خدمات رسانی به مردم فقیر ، نفوذ آمریکا را در ایران گسترش دهد.

در ادامه مطلب، نامه مهم دریفوس به والاس موری( Wallace Murray) رئیس وقت اداره امور خاورنزدیک در وزارت امور خارجه آمریکا در اول مهر 1320 (23 سپتامبر 1941) چند روز بعد از پادشاهی محمد رضا شاه را می خوانیم . در این نامه دریفوس از رضاشاه پهلوی به عنوان دزد و راهزن قهار یاد می کند و در یک پارگراف مهم مواردی را از دخالت سفرای آمریکا ، انگلیس و روسیه در امور داخلی ایران  یادآور می شود.

 

متن کامل نامه دریفوس  به والاس موری به شرح ذیل است :

«والاس عزیز: در چهار هفته گذشته تمام سعی خود را کرده ایم تا شما را در جریان آخرین تحولات اوضاع در اینجا قرار بدهیم. البته امیدوارم که این حرف را حمل بر خودستایی و از خود راضی بودن من نکنید، ولی احساس می کنم که بخت با ما یار بود که می توانستیم به اخبار محرمانه دست پیدا کنیم، و اغلب پیشاپیش اطلاعاتی درباره تحولات آتی اینجا به شما بدهیم.

در همین ارتباط جسارتاً توجه شما را به دو پاراگراف ماقبل آخر در تلگرام شماره ۹۲ مورخ ۱۵ آگوست [1941]، ساعت ۸ صبح اینجانب جلب می کنم که در آن به دقت رویدادهای آتی ایران را ده روز پیش از حمله به این کشور پیش بینی کرده بودیم. ما روابط نزدیکی با مقامات ایرانی، سفیر روسیه و وزیر مختار بریتانیا داشتیم. صالح(1) نیز نهایت تلاش خود را با دوستانش مبذول کرد. جدای از سفارتخانه های بریتانیا و روسیه، این سفارت تنها نهاد دیپلماتیک در تهران بود که به اصطلاح عوام، از همه چیز خبر داشت.

حضور در اینجا در این برهه و مشاهده خروج شاه سابق[رضاشاه]که برای خودش دزد و راهزن قهاری شده بود، بسیار هیجان انگیز بوده است. قرار است روش و برنامه جدیدی پیش گرفته شود. شاه جدید [محمدرضا شاه]در بین مردم محبوبیتی ندارد و اگر مواظب نباشد و به قانون اساسی احترام نگذارد، سلطنتش دوامی نخواهد داشت.

فروغی به رغم کسالت شدیدی که در این لحظه بسیار حساس عارضش شده بود، عالی عمل کرد. او خاطرات خوشی از شما دارد و تأسف می خورد که چرا نتوانسته در آخرین دیدارتان از تهران شما را ملاقات کند. وقتی به او توضیح دادم که اتفاقا شما هم دلتان می خواست ایشان را ببینید، ولی دوست نداشتید مشکلی برای او [فروغی] پیش بیاید، لبخندی زد. فکر می کنم که از حالا به بعد اوضاع تغییر کند و ایرانی ها دوباره بتوانند به سفارت خانه ها بیایند.

درطول هفته های گذشته، این سفارت خانه[آمریکا] کانون رفت و آمد دیپلمات ها بود. اگرچه به اندازه روسها و انگلیسیها فعال نبودیم، ولی هر وقت اختلاف نظری پیش می آمد،طرفهای ذینفع به سراغ مامی آمدند،و من هم احساس می کردم بهترین راهکار ممکن ایفای نقش یک میانجی غیررسمی است و سعی می کردم به رفع مشکل کمک کنم.

البته اجازه بدهید بگویم که نمی خواهم از خودم تعریف کرده باشم، ولی تا اندازه بسیار زیادی در این کار موفق بودم، و همین به افزایش اعتبار و حیثیت سفارت، به ویژه در چشم ایرانی ها، کمک زیادی کرد. در تمامی میانجیگری هایم با دقت تمام توضیح می دادم که دخالت من، با توجه به سیاستهای دولت متبوعم در ارتباط با مسایلی از این دست، کاملا غیررسمی و صرفا بر اساس اهداف انسان دوستانه است. کارمندان سفارت نیز ساعت های طولانی کار می کردند و الحق کارشان را عالی انجام دادند. هارولد ماینور واقعا شاخص بود، و سرهنگ تامپکینز هم به موقع رسید و کمک بسیار خوبی بود و از اینکه اینجا نمی‌ماند متأسفم زیرا روحیه همکاری بسیار خوبی داشت. (2)

١. به احتمال زیاد،منظورعلی پاشا صالح،برادر اللهیارصالح، است که در آن دوران مترجم و منشی سفارت بود.

2. نامه 16825/1939  EW 740،0011


کتاب شهریور1320، اسرارحمله متفقین به ایران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ، چاپ اول ، تهران 1396 ، صفحات 500 و 501